“Hoe zou het zijn als we meer naar elkaar luisteren?”

Ze straalt altijd en lacht breeduit. Petra, medewerker op de personeelsdienst bij de Kringwinkel Zuiderkempen koos bewust voor een job in een organisatie die mensen kansen geeft en hun talenten aanspreekt. De omstandigheden bij haar start waren niet gemakkelijk. Doordat collega’s het lieten afweten, kreeg ze niet meteen een interne opleiding. En dan hebben we het nog niet over de complexiteit die corona met zich meebracht. Ze heeft veel zelf moeten uitzoeken. Maar dit is net wat deze goedlachse Hollandse dame drijft: de goesting om dingen te onderzoeken en door te geven aan andere mensen. Ze is bij haar collega’s gekend als een pittige dame die op een rustige manier iedereen probeert verder te helpen. Petra leerde bij de Kringwinkel luisteren zonder oordeel. Soms is luisteren genoeg, en hoeft er helemaal geen antwoord gegeven te worden. Op die manier heeft ze het gevoel dat ze hier meer het verschil kan maken.

 “Als alle mensen wat beter naar mekaar zouden luisteren, dan zou de wereld er veel rustiger uitzien.”

 

‘Stiekem iets laten leren …’

Petra een bezige bij. Ook in haar persoonlijke leven wil ze het verschil maken. Haar engagementen hebben altijd wel iets te maken met mensen bewust maken of mensen (stiekem) iets bijleren. Ze is vrijwilliger bij Oxfam. Fair kopen vindt ze belangrijk. Maar Petra gaat nog een stapje verder. Als coördinator zorgt zij voor het onthaal. Ze doet de intakegesprekken met nieuwe vrijwilligers om te kijken of ze een match vinden. Daarbovenop verzorgt ze alle communicatie van de winkel: nieuwsbrief, Facebook… Ze ontvangt af en toe scholen en vertelt kinderen en jongeren over eerlijke handel en hoe mensen van hier door fair te kopen het verschil kunnen maken voor boeren in ontwikkelingslanden.

Ze verplaatst zich met de fiets. Ze is actief lid van de Fietsersbond: ze denkt mee over lokale en nationale acties. En ook hier, tijdens dit gesprek, probeert ze kennis over te dragen. Wist je dat de fiets vrouwen heel veel vrijheid heeft gegeven? Vrouwen konden ’s avonds opeens buiten komen door de fiets, weliswaar alleen bij volle maan.’

Petra dirigeert een koor en een straatdrumband. ‘Een hele groep mee op sleeptouw nemen en dan een goed eindresultaat kunnen afleveren, dat vind ik keitof.’

Een strandvakantie is niet aan haar besteed. Ze zal altijd op vakantie gaan waar ze ook iets kan leren. ’Ik was ooit in Bonn met mijn vriendin en mijn zoon. In het Wiskundemuseum konden we logische spellen uitproberen. De hele namiddag waren we daarmee bezig en dat was supertof. Mijn zoon was helemaal weg van die spelletjes”.

‘Waarom is hier zo een gat?’

Petra is opgeleid als landbouwingenieur. Ze liep stages in Burkina Faso en Hongarije en onderzocht erosie. Onderzoeken zat als jonge twintiger al in haar DNA. Ze ging met een tolk op bezoek bij Hongaarse boeren. Zonder bomen of andere vegetatie om erosie tegen te gaan, ontstaan kale rotsen met een vruchtbaar dal. Maar dat vruchtbaar dal is op die manier bijzonder kwetsbaar. ‘Op basis van mijn standaard vragenlijstje kwam ik uiteindelijk tot de conclusie dat iedere boer perfect wist wat erosie was, maar niet iedereen deed er iets mee. Op den duur ontdekte ik dat mensen die een opvolger hadden, er wel iets mee deden. Anderen deden er niets mee omdat ze dan op dat moment minder grond konden gebruiken. En als na hun de zondvloed kwam, so what?’

Ze ging op bezoek bij een Deense boer. Hij was getrouwd met een Hongaarse. Petra kon met hem in het Engels praten en had geen tolk nodig. De connectie met deze boer was daardoor helemaal anders dan bij de andere boeren. ‘We stonden op zijn akker. Het was in april-mei, dus zijn gewassen waren al ingezaaid. Rondom waren er bomen. Het feit dat ik met die Deense boer direct kon communiceren voelde veel beter aan. Je weet anders niet hoe de tolk alles vertaalt. Het contact met de boer gaf een ander gevoel. Hij liet een gat zien dat veroorzaakt was door erosie. Hij had er paaltjes rond gezet midden op het veld zodat je er niet in zou vallen. Hij sprak in 2000 al over overschakelen op droogtebestendige gewassen omdat het steeds droger werd. Hij zei dat toen al! Dat was wel een eye opener. Het was alsof ik een ontdekking had gedaan. Het was zo logisch en ik dacht: die man heeft helemaal gelijk.’

Als je dingen echt ziet of meemaakt, dan snap je het beter. Je kan nog zo veel mogelijk plaatjes zien. Als je er echt bent, begrijp je het beter. Je moet in een oorlog zitten om te voelen, te beseffen: dit is oorlog.

‘Wat is eigenlijk de onderzoeksvraag?’

De verhalen van medewerkers kan Petra natuurlijk niet zelf allemaal ervaren. Maar door onbevooroordeeld te blijven luisteren, vertellen mensen soms meer en kan ze ook het verschil maken. ‘Ik merk dat ik hier beter luister dan op mijn vorig werk. Zonder oordeel. Mensen gewoon hun verhaal laten vertellen en niet oordelen of dat nu goed of slecht is. Door goed te luisteren, hoor je iets anders dan de vraag waar ze mee binnenkomen. Deze vraag moet je eerst beantwoorden, vooraleer we de andere vraag kunnen aanpakken. Wat is eigenlijk de onderzoeksvraag? Mensen geraken soms zo snel in paniek door verkeerde informatie. Als je dan kan uitleggen dat het niet zo is, dan kan je het verschil maken.’

In haar vorige job had Petra een verantwoordelijke functie. In die rol werd er van haar verwacht dat ze onmiddellijk met haar mening klaar stond. ‘In mijn vorig werk had ik altijd meteen mijn antwoord/mening klaar. Het was meer tsjak, tsjak. Nu doe ik dat veel minder. Ik word daar veel rustiger van.’ Toch voelt het werk intensiever aan bij De Kringwinkel Zuiderkempen. Ze heeft het gevoel dat ze veel meer het verschil kan maken door info te geven, regelgeving uit te leggen. Petra: ‘Bijvoorbeeld: waarom bestaat er Europees verlof? Als je weet waarom er iets zo of zo geregeld is, kan je het ook beter onthouden en toepassen.’

De passies van Petra geven mogelijkheden voor de toekomst binnen De Kringwinkel Zuiderkempen. Het verschil maken door op onderzoek gaan en dat ook weer kunnen doorgeven: uitspitten van regelgeving, HR-nieuwsbrieven opmaken, interne workshops rond loonbrieven en zoveel meer. Hoe mooi en uitdagend kan de toekomst zijn?

Als leegte een plaats krijgt, ontstaat er iets (moois)

Ik ben op weg naar het kleinste maatwerkbedrijf van Vlaanderen.  Daar maken ze (h)eerlijke chocolade door mensen met het autismespectrumsyndroom (ASS). Een krachtig bedrijf met een uniek DNA. Een bedrijf dat dagelijks het verschil maakt voor én met hun medewerkers. Een koppig bedrijf dat durft in te gaan tegen de druk van de buitenwereld die alsmaar versnelt en de lat hoger legt. Hier telt iedereen, hier wordt iedereen gezien als mens.

Verscholen tussen enkele huizen in Herentals stap ik binnen en volg de geur van verse chocolade. Daar ontmoet ik Bart Michiels, coördinator marketing en communicatie bij TWERK.

De productie roept hard 

De drukke paasperiode is net achter de rug. De ateliers ogen rustig. Dit is blijkbaar uitzonderlijk. Bart blinkt en vertelt enthousiast over zijn tijd bij ’t Werk. Hij neemt me mee in de tijd van zijn allereerste ‘sintperiode’. Een waanzinnige tijd waar ze dag en nacht werkten om alles tijdig buiten te krijgen. ‘De productie trekt aan je waardoor je over je grenzen gaat’, vertelt Bart. De productie roept elke dag, soms heel zacht, maar vaak heel hard.

Tot er iets ingrijpend gebeurt.  Een gevoel van leegte en verdriet doofde de stem van de productie.

Samen op de koer

Bart was aan het werk in het stadhuis en kreeg verschrikkelijk nieuws via sms.  Nick, een vaste doelgroepmedewerker van het team, sterft, onverwachts. ‘Corona heeft erin gesneden. In het bijzonder bij Nick’, vertelt Bart.

Bart herinnert zich goed het moment buiten op de koer. Door corona besloten ze buiten het team in te lichten. Op veilige afstand in een kring. Begeleiders Julie, Kim en Bart vertelden het tragische nieuws zonder verbloemen. Open en eerlijk, zoals het was. Het team kreeg ruimte om vragen te stellen en tijd te nemen om naar elkaar te luisteren.

Ondanks de impact en het onvoorziene, wist elke begeleider meteen wat te doen. TWERK werd uitgedaagd. In een bedrijf waar mensen met autisme werken is voorspelbaarheid van belang. Nu was er die onvoorspelbare gebeurtenis die iedereen uit balans haalde. Uit de onvoorspelbaarheid ontstond er iets moois.

Voor begeleider Julie, vertrouwenspersoon van Nick, was dit bijzonder heftig.  ‘Maar je zag haar openbloeien en ze deed de juiste dingen’, zegt Bart.  ‘We voelden ons ongelooflijk verbonden met elkaar. Daar hebben we echt het verschil gemaakt.’

” Er was geen stappenplan, er was niets voorbereid. Er was alleen maar ruimte voor elkaar.”

Iedereen kreeg de keuze om te blijven of om naar huis te gaan. Collega’s gingen spontaan aan de slag. Iemand maakte een herdenkingshoekje met een foto van Nick en een kaars. Een andere collega maakte een herdenkingsboek. Een andere maakte een tekening. Sommigen gingen naar huis.

Iedereen deed zijn ding en dat was ok. De verbondenheid was groot. Iedereen was er als mens en niet als ‘autist of de begeleider’. De rollen en hiërarchie vielen weg.  De begeleiders creëerden ruimte waarin ieder op zijn manier kon rouwen.

‘Ik bewonder nog steeds hoe Kim, Julie, Esmée en Anneleen zorgden voor hun team’, vertelt Bart. Anneleen ging van thuis uit aan de slag en maakte een stappenplan over omgaan met rouw. Julie en Kim maakten tijd voor elke collega. Ook de periode nadien namen ze de tijd om met de medewerkers te praten. Om goed te kunnen voelen hoe het met hen ging.  Hier krijgt alles een plaats. Hier mag je alles voelen, denken en jezelf zijn. Dat maakt TWERK zo krachtig en uniek.

Bart: ‘We hebben getoond dat onvoorspelbaarheid geen vijand hoeft te zijn voor mensen met autisme. Door tijd te nemen voor elkaar en stil te staan, ontstaat oprechte verbondenheid. We laten iedereen in zijn waarde. We hebben geleerd ruimte te geven aan leegte.’  Ook de periode nadien stonden ze regelmatig stil om te voelen. Op TWERK kan heel veel een plaats krijgen.

Hier maken zij het verschil. De leegte van Nick is er nog altijd. In deze leegte is voor Bart een hoop ontstaan.

Het verschil maken

 Het verlies van Nick versterkte Bart in zijn kern. Het zorgde voor een confrontatie met Bart zijn missie en waarden. Om meer ruimte te geven aan leegte. In een wereld die alsmaar versnelt, wil ik trager gaan. Bart droomt van een wereld waar we ‘de tijd’ teruggeven aan mensen.

Bart heeft de hoop dat ASS meer aanvaard wordt in de samenleving. Dat iedereen een plaats krijgt. Ook al ben je anders. Dat iedereen erbij hoort. Dat we een alternatief moeten bieden aan de perfecte ‘onlinewereld’. Niet ok, is ook ok. Dit mag ook getoond worden.

Bart wil graag het verschil blijven maken samen met alle collega’s van TWERK.  Hij droomt van een ‘auti-app’ als hulpmiddel voor families, scholen en werkplaatsen. Een app die helpt om mensen met ASS te begeleiden zodat ze beter begrepen worden.

Op die manier wordt de wijsheid van iedereen naar buiten gebracht.
Om ook in de buitenwereld het verschil te maken.

” Het is hier intens, maar als het moet kunnen we vertragen en tijd maken voor elkaar, daar maken wij het verschil.”

Het was een plezier om samen met Bart de tijd te nemen.