Op de eerste verdieping van de Kringwinkel in Geel ligt een schatkamer. Verwonderd glijdt mijn blik over een porseleinen pop, een veelkleurige vaas, een oude spelcomputer, een prachtig houten kistje. Op de fotografeertafel prijkt voor een witte achtergrond een kunstige glazen drinkbeker met versierd metalen puntdeksel. Schatbewaarder Maarten Vangeel toont me een houten doosje waarin piepkleine gewichtjes en een staafje liggen op een fluwelen bedje. Een goudweegschaaltje, vermoedt hij. Ergens onder een tafel staat een houten driewieler. Ineens herinner ik me hoe ik als klein meisje om het koertje achter ons huis rondjes fietste. Ik ben achter de schermen van uwkringding.be beland. In dit walhalla krijgen oude voorwerpen hun verhaal terug en vinden ze via een online veiling de weg naar een nieuwe, blije eigenaar.
Uwkringding.be is een initiatief van elf Kringwinkelcentra. De website is een online veiling waar tweedehands hebbedingen terecht komen bij liefhebbers en verzamelaars. Kandidaat-kopers bieden er op vintage, brocante en retro-spullen. Na een vooraf vastgestelde veilingperiode, gaat het voorwerp naar de hoogste bieder.
Elke dag iets nieuw leren
Hoe dat in zijn werk gaat? Maarten: ‘Spullen die bij de kringloopwinkel binnenkomen, worden gesorteerd, afgewassen en geprijsd. Soms stoten we op een voorwerp waarvan we vermoeden dat er iets bijzonder mee is. Dan ga ik aan het werk.’ Maarten ontwikkelde een onderzoeksmethode die hem op het spoor zet naar de verhalen achter producten. Hij fotografeert het voorwerp en bijzondere details. Met die afbeeldingen gaat hij online op onderzoek naar de herkomst van het voorwerp. Dan publiceert hij afbeeldingen en een zo precies mogelijke beschrijving op uwkringding.be. ‘Ik probeer in te schatten wie naar het voorwerp op zoek kan zijn, en tracht hen dan via zorgvuldig gekozen trefwoorden in contact te brengen met het item.’
‘Dit is één van de meest interessante dingen die ik ooit gedaan heb in mijn leven’, zegt Maarten. Als hij iets ontdekt wat hij nog niet wist, geeft hem dat dagenlang energie. ‘Ik begin intussen vele dingen te herkennen. Bij elke opzoeking leer ik wel iets nieuw. En dan ontdek je eigenlijk dat je nog maar weinig weet.’
Het verhaal achter een ding geeft het extra waarde
Het verhaal geeft de producten waarde, zegt Maarten. En dat vindt hij belangrijk, ‘Want alle vormen van context verdwijnen tegenwoordig, en dat vind ik jammer.’
Hij vertelt over een wit porseleinen bord met op de onderkant stempels van zowel de landmacht als de marine van het Duitse leger. Maarten ontdekte dat borden uit die reeks hadden gediend in de mess van de Zeppelinbrigade. Een tijd geleden kreeg hij een veelkleurige vaas op zijn bureau. ‘Een lelijk ding als je ’t mij vraagt. Maar als je er op een bepaalde manier naar kijkt, verandert de kleur. Regenboogmotief noemen ze dat.’ Wat bleek: die vaas kwam uit het atelier van een kunstenaar die in 1903 overleed en aan het einde van zijn leven bijna uitsluitend leverde aan de Engelse Koningin. Achttien van die vazen staan overal in de wereld in belangrijke musea.
Of neem nu een bord met een spreuk, zoals die op elke rommelmarkt honderden voor een cent of wat van hand tot hand gaan. Met bijvoorbeeld deze boerenwijsheid: Daar alleen kan liefde wonen, daar alleen is ’t leven zoet, waar men stil en ongedwongen, alles voor elkander doet. Niks bijzonders, denk je dan. En toch. Maarten kreeg zo’n bord in handen en zocht uit waar de spreuk vandaan komt. Het blijken de laatste regels van een gedicht van Hieronymus van Alphen (1746-1803), die ook het bekende gedicht over Jantje schreef. Jantje zag eens pruimen hangen, als eieren zo groot…
‘Da’s toch tof, om zo in de oorsprong van schijnbaar banale dingen te duiken’, lacht Maarten. Waardoor wat banaal lijkt, vaak bijzonder blijkt te zijn. Hij wijst naar een kleurrijke schaal uit dik glas, waarvan hij bijna zeker weet dat het een oorspronkelijke Murano is. ‘Maar omdat het etiket ontbreekt, kunnen we dat niet met 100% zekerheid stellen. Dus zijn we voorzichtig en vertel ik dat het naar een ontwerp van Murano is.’
Elke dag ontdekkingsreizen maken
Het is niet allemaal kunst natuurlijk, wat door Maartens handen gaat. Vaak gaat het over hebbedingen uit de jaren zeventig of tachtig. Mensen willen die graag in huis halen, omdat ze herinneringen oproepen aan vervlogen tijden. Zoals een Monchhichi aapje dat veertig jaar geleden heel populair was. ‘Wie in die tijd opgroeide en daar mooie herinneringen aan heeft, wil soms zo’n ding in huis halen.’ Of een rubberen Tom&Jerry. Poppen, een bedlampje met een beeldje van Panoramix, een mechanische rekenmachine, een Commodore spelcomputer. Oude didactische kaartrollen die de meester in vervlogen jaren gebruikte in de klas. Of een bouwdoos van Mattel, die uiteindelijk niet om de inhoud, maar louter om de originele doos werd geveild aan een verzamelaar.
Soms wordt er ook iets uit de markt gehaald, omdat het niet meer in de tijdsgeest past. Een kunstig bewerkte slagtand mag dan wel mooi zijn, verkopen doen ze ’t niet. Net als een oud geweer dat soms opduikt bij het opruimen van een woning.
‘Ik voel me soms een ontdekkingsreiziger, zittend op een stoel achter mijn computer’, lacht Maarten. Een ontdekkingsreiziger en een verhalenverteller. Een meerwaarde-maker ook. Want de meerwaarde zit in de betekenis die Maarten toevoegt aan een voorwerp. ‘En dan blijkt dat wat voor de ene gewoon rommel is waar men zo gauw mogelijk vanaf wil, voor een ander een hebbeding is dat in geld uitgedrukt tientallen of zelfs honderden euro’s waard is. Dat is het bijzondere. Het maakt mensen blij. En dat is mijn reden van bestaan: dingen doen voor anderen.’
